W swojej pracy jako edukatorka zapewne dostrzegasz, że sama wiedza często nie wystarcza. Możesz przekazać klientom najbardziej wartościowe informacje, a mimo to nie zobaczysz oczekiwanych rezultatów. Dlaczego? Bo największą przeszkodą w rozwoju rzadko jest brak wiedzy – częściej są to ograniczające przekonania, nawyki myślowe i emocjonalne blokady. I właśnie tutaj na scenę wkraczają dobre pytania. Przyjrzyjmy się, jak mogą one transformować doświadczenie edukacyjne Twoich klientów.
W tym wpisie:
Od frustracji do odkrycia
Siadając do napisania tego artykułu, miałam wielki plan: podzielić się z Tobą TYM JEDNYM, niesamowitym pytaniem, które kiedyś, podczas jednej z moich sesji coachingowych jako klientka totalnie rozwaliło mi głowę. Wyobrażałam sobie, jak przekazuję Wam magiczną formułkę – coachingowy life hack, który odmienia życie każdego. Przygotowałam już nawet efektowne wprowadzenie…
A potem przyszło rozczarowanie. Siedziałam, wpatrywałam się w pusty ekran i… nic. Żadnego JEDNEGO pytania nie potrafiłam wskazać jako tego najważniejszego. Przewertowałam notatki z sesji, przypomniałam sobie momenty olśnienia i przełomów, ale wciąż nie mogłam wskazać TEGO pytania.
I wtedy dotarło do mnie coś ważnego – ta niemożność znalezienia jednego magicznego pytania to nie porażka. To odkrycie! Bo prawdziwa siła coachingu nie leży w uniwersalnych formułkach, ale w dopasowaniu pytania do konkretnego człowieka, w konkretnym momencie jego drogi.
Prawdziwa siła coachingu nie leży w uniwersalnych formułkach, ale w dopasowaniu pytania do konkretnego człowieka, w konkretnym momencie jego drogi.
Bo widzisz, wszystko zależy od sesji, od człowieka, od danej chwili. Niektóre pytania działają magicznie w jednej sytuacji, a w innej przechodzą bez echa. To, co wywołuje przełom u jednej osoby, dla drugiej może być pustym frazesem.
Jednak zawsze, ale to zawsze, mocno działają na mnie dwa pytania:
- „Ale czego TY chcesz?”
- „Co teraz czujesz, gdy o tym mówisz?”
Dlaczego? Bo pozwalają mi skontaktować się z samą sobą. Zatrzymać się. Wsłuchać we własne pragnienia i emocje, zamiast pędzić za oczekiwaniami innych, wyobrażeniami o tym, co powinnam robić czy tradycyjnymi ścieżkami kariery lub życia.
Jak dobre pytania zmieniają rzeczywistość?
Przełamywanie schematów myślenia
Nasz mózg kocha skróty poznawcze i utarte ścieżki. To, co znane i przewidywalne, daje poczucie bezpieczeństwa, nawet jeśli nie służy naszemu rozwojowi. Dobre pytanie działa jak kamień rzucony w spokojną taflę wody – zaburza stagnację i tworzy… nowe fale myślenia 😉
Przykładowo, zamiast pytać klienta „Dlaczego nie możesz tego zrobić?”, co tylko wzmacnia jego przekonanie o niemożności, spróbuj zapytać: „Co by się stało, gdybyś założył/a, że jest to możliwe?”. Takie pytanie nie neguje obaw klienta, ale tworzy bezpieczną przestrzeń do eksploracji alternatywnych scenariuszy.
Jako edukatorka, możesz wykorzystać to podejście, gdy widzisz, że klient utknął w myśleniu typu „zawsze tak robiłem” lub „tak się po prostu robi w mojej branży”. Pytania typu „A co, gdyby tradycyjne podejście nie było jedynym słusznym?” otwierają drzwi do innowacji i kreatywnego myślenia.
Przykładowe pytania przełamujące schematy:
- „Gdybyś mógł/mogła całkowicie zignorować obecne ograniczenia, jak inaczej mógłbyś/mogłabyś podejść do tego problemu?”
- „Co by zrobiła osoba, którą najbardziej podziwiasz, będąc na Twoim miejscu?”
- „Gdybyś miał/a poradzić przyjacielowi w identycznej sytuacji, co byś powiedział/a?”
Odkrywanie niewidocznych możliwości
Często największe odkrycia leżą tuż poza granicami tego, co uważamy za możliwe. Dobre pytanie działa jak latarka, która oświetla zakamarki umysłu, pozwalając dostrzec opcje, które zawsze tam były, ale do tej pory pozostawały w cieniu.
Szczególnie wartościowe są pytania, które kierują uwagę klienta na zasoby i możliwości, zamiast na problemy i ograniczenia. Zamiast koncentrować się na pytaniu „Co stoi na Twojej drodze?”, spróbuj zapytać: „Jakie możliwości otwierają się przed Tobą w tej sytuacji?”.
W kontekście edukacyjnym, pomagasz w ten sposób swoim klientom przejść od mentalności deficytu do mentalności obfitości. Zamiast skupiać się na tym, czego nie wiedzą lub nie potrafią, zaczynają dostrzegać, jak mogą wykorzystać to, co już mają, aby osiągnąć swoje cele.
Przykładowe pytania odkrywające możliwości:
- „Jakie ukryte korzyści mogą płynąć z tej pozornie trudnej sytuacji?”
- „Jakie umiejętności lub doświadczenia z przeszłości mogą Ci pomóc teraz, choć początkowo mogą wydawać się niezwiązane z obecnym wyzwaniem?”
- „Gdybyś miał/a więcej pewności siebie w tej sytuacji, jakie działania byś podjął/podjęła?”
- „Kto w Twoim otoczeniu mógłby zaoferować perspektywę lub wsparcie, o którym wcześniej nie pomyślałeś/aś?”
Dotarcie do prawdziwych motywacji
Powierzchowne motywacje często nie wystarczają, by podtrzymać długoterminowe zaangażowanie w zmianę. Dobre pytania pomagają klientowi dotrzeć do głębszych potrzeb i wartości, które napędzają jego działania.
Zamiast pytać „Dlaczego chcesz to osiągnąć?”, możesz zapytać: „Co to osiągnięcie wniesie do Twojego życia? Jak się zmieni Twoje codzienne doświadczenie?”. Takie pytania pomagają klientowi połączyć cel z osobistymi wartościami i emocjami.
Jako edukatorka, możesz wykorzystać te pytania, aby pomóc klientom rozróżnić między tym, co myślą, że powinni chcieć (często pod wpływem społecznych oczekiwań), a tym, czego naprawdę pragną. Ta klarowność jest niezbędna do utrzymania motywacji w obliczu trudności.
Przykładowe pytania docierające do prawdziwych motywacji:
- „Co w tym celu najbardziej rezonuje z Twoimi wartościami?”
- „Gdybyś osiągnął/osiągnęła ten cel, co najbardziej by Cię uszczęśliwiło?”
- „Które aspekty tego celu są dla Ciebie najważniejsze, a które realizujesz, bo czujesz, że powinieneś/powinnaś?”
- „Wyobraź sobie, że już osiągnąłeś/osiągnęłaś ten cel – co najbardziej doceniasz w tej nowej rzeczywistości?”
Budowanie samoświadomości klienta
Samoświadomość to fundament skutecznego uczenia się i rozwoju. Dobre pytania działają jak lustro – odbijają to, co często pozostaje niewidoczne dla samego klienta. Z każdym „dlaczego?” i „po co?” rośnie zrozumienie własnych reakcji, wzorców i potrzeb.
Jako edukatorka, możesz wykorzystać pytania refleksyjne, aby pomóc klientom rozpoznać swoje mocne strony, preferencje w uczeniu się i potencjalne blokady. „Co sprawia, że czujesz się najbardziej zaangażowany/a podczas nauki?”, „Kiedy zauważasz, że Twoja uwaga zaczyna się rozpraszać?”, „Co wywołuje u Ciebie największy opór, gdy próbujesz wdrożyć nową wiedzę?”.
Pytania zwiększające samoświadomość nie tylko pomagają klientowi lepiej zrozumieć siebie, ale także dają Ci cenne informacje o tym, jak najlepiej dostosować swoje podejście edukacyjne do jego indywidualnych potrzeb.
Przykładowe pytania budujące samoświadomość:
- „W jakich sytuacjach czujesz, że działasz w pełni zgodnie ze sobą? A kiedy odczuwasz wewnętrzny konflikt?”
- „Które z Twoich przekonań najbardziej wspierają Cię w rozwoju? A które mogą Cię ograniczać?”
- „Jak reaguje Twoje ciało, gdy stajesz przed tym wyzwaniem?”
- „Gdybyś miał/a opisać swój wzorzec radzenia sobie z przeszkodami, jak by on wyglądał?”
Inicjowanie realnych zmian w życiu
Zrozumienie bez wdrożenia to tylko połowa drogi. Dobre pytania pomagają przejść od refleksji do działania, od „wiem, co powinienem zrobić” do „robię to”.
Jako edukatorka, możesz wykorzystać pytania zorientowane na działanie, aby pomóc klientom przekształcić wiedzę w konkretne kroki. Zamiast pytać „Co zamierzasz z tym zrobić?”, spróbuj bardziej precyzyjnych pytań: „Jaki pierwszy, mały krok możesz podjąć jeszcze dzisiaj?”, „Co konkretnie zrobisz w ciągu najbliższych 24 godzin, aby przybliżyć się do tego celu?”.
Pytania zorientowane na działanie pomagają przezwyciężyć paraliż decyzyjny i prokrastynację, które często pojawiają się, gdy klient stoi przed dużym wyzwaniem. Rozbijając proces zmiany na małe, konkretne kroki, zwiększasz prawdopodobieństwo, że klient faktycznie wprowadzi zmiany w swoim życiu.
Przykładowe pytania inicjujące zmianę:
- „Co byłoby najmniejszym możliwym krokiem, który mógłbyś/mogłabyś podjąć już dziś?”
- „Jak mógłbyś/mogłabyś zmodyfikować to działanie, aby było jeszcze łatwiejsze do wykonania?”
- „Co pomoże Ci pamiętać o wykonaniu tego działania?”
- „Jak możemy zmierzyć postęp, żebyś widział/a efekty swoich działań?
Jak zadawać lepsze pytania – praktyczne wskazówki dla edukatorek
Sama znajomość dobrych pytań to nie wszystko – równie ważny jest sposób, w jaki je zadajesz. Oto kilka wskazówek, które pomogą Ci wnieść elementy coachingowe do Twojej praktyki edukacyjnej:
1. Najpierw słuchaj, potem pytaj
Najlepsze pytania wyrastają z uważnego słuchania. Zanim zadasz pytanie, upewnij się, że naprawdę zrozumiałaś perspektywę klienta. Powtarzaj własnymi słowami to, co usłyszałaś, aby potwierdzić zrozumienie i pokazać klientowi, że jego słowa mają znaczenie.
2. Dbaj o przestrzeń po pytaniu
Po zadaniu pytania daj klientowi czas na refleksję. Znoś ciszę – to właśnie w tych momentach często zachodzi najgłębsze „przetwarzanie”. Niby jest cicho, a niemal słychać, jak pracuje mózg 😉 Jeśli od razu wypełnisz przestrzeń kolejnymi słowami, zabierzesz klientowi możliwość głębszego zastanowienia się.
3. Unikaj pytań sugerujących odpowiedź
Zwracaj uwagę na pytania, które zawierają ukryte założenia lub sugerują „właściwą” odpowiedź. Na przykład, zamiast pytać „Czy nie uważasz, że powinieneś bardziej się skupić na praktyce?”, zapytaj neutralnie: „Co myślisz o roli praktyki w tym procesie?”.
4. Dostosuj pytania do etapu gotowości klienta
Różne pytania są odpowiednie na różnych etapach procesu zmiany. Klient, który dopiero rozważa zmianę, potrzebuje innych pytań niż ten, który już jest w trakcie wdrażania. Bądź wrażliwa na sygnały o gotowości klienta i dostosowuj swoje podejście.
Podsumowanie: od wiedzy do transformacji
Jako edukatorka, posiadasz unikalną możliwość nie tylko przekazywania wiedzy, ale także inspirowania głębokiej transformacji w życiu Twoich klientów. Dobre pytania są pomostem między informacją a realną zmianą – pomagają klientom przejść od „wiem” do „jestem” i „działam”!
Pamiętaj, że nie istnieje jedno magiczne pytanie, które zadziała w każdej sytuacji. Prawdziwa sztuka polega na dopasowaniu pytania do konkretnej osoby, jej aktualnej sytuacji i gotowości. Z czasem i praktyką rozwiniesz intuicję, która podpowie Ci, jakie pytanie zadać w danym momencie.
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o wykorzystaniu elementów coachingowych w edukacji, sprawdź mój program „Podstawy coachingu dla edukatorek”. Nauczysz się w nim, jak skutecznie łączyć przekazywanie wiedzy z wspieraniem klientów w ich wewnętrznej transformacji. Już teraz zarezerwuj swoje miejsce na lekcji DEMO!